Bang voor de dokter

Dit artikel verscheen eerder in de Basics 2-2004

Alle kinderen moeten wel eens naar de dokter, de tandarts of het ziekenhuis. De meeste kinderen kunnen zo'n doktersbezoek gelukkig goed aan, maar voor een aantal kinderen kan zo'n gebeurtenis extreem veel angst oproepen. Voor sommige geadopteerde kinderen geldt dat ze nare, soms zelfs traumatische ervaringen hebben opgedaan in het land van herkomst.

Een doktersbezoek is een gebeurtenis die stress oproept. De stressvolle gebeurtenis zelf kunt u niet wegnemen, maar wat u wel kunt beïnvloeden is de inschatting die uw kind van die gebeurtenis maakt, want die bepaalt de angst. Er zijn kortweg drie manieren waarop u die inschatting van uw kind kunt beïnvloeden. Van iedere manier zullen een paar voorbeelden worden besproken van hoe cliënten van Basic Trust dit hebben aangepakt. Hopelijk komt u zo op ideeën om uw kind te helpen.

In de eerst plaats kunt u de gebeurtenis zo voorspelbaar mogelijk maken. Heel belangrijk voor de voorspelbaarheid is dat u eerlijk bent tegen uw kind! De voorspelbaarheid vergroten kan bijv. door een kind eerst eens mee te nemen naar de tandarts als u zelf voor controle gaat, of rond te kijken in het ziekenhuis, boekjes te lezen met het kind over de komende gebeurtenis of het kind laten tekenen. Als uw kind geopereerd moet worden kunt u een narcosekapje vragen in het ziekenhuis en er thuis mee spelen of oefenen. Veel ziekenhuizen hebben voorlichtingsmateriaal speciaal voor kinderen. Wat bij grotere ingrepen goed kan helpen is een zelfgemaakt fotoboekje over wat het kind allemaal kan verwachten, waar ook het kind zelf op staat. De foto's kunt u bijv. nemen in allerlei situaties tijdens de voorbereiding in het ziekenhuis. Als u dit boekje dan aanvult met foto's tijdens de ziekenhuisopname, dan kunt u het ook gebruiken bij de verwerking door het kind, achteraf. Het vooraf inlichten van de betrokken arts of verpleegkundige over angst bij uw kind, kan zorgen voor een betere afstemming op het kind. U kunt dit beter doen zonder dat uw kind het hoort, dus van te voren telefonisch, of met behulp van een briefje, waarin u kort beschrijft hoe angstig het is. Veel kinderen vinden bloedprikken eng. Om te voorkomen dat uw kind lang moet wachten, kunt u de arts verzoeken om voorrang bij het prikken. U kunt ook vooraf bij de apotheek eventueel een verdovend zalfje halen (Emla), waardoor het kind de prik niet voelt.

Verlies van controle, hulpeloosheid, is voor iedereen, maar vooral voor kinderen met een gebrek aan basisvertrouwen heel beangstigend. Het is dus belangrijk het kind zoveel mogelijk controle te geven over de situatie. U kunt uw kind controle geven door het bijv. waar dat mogelijk is, zelf te laten kiezen. Bij de (tand)arts mag het kind misschien aangeven dat hij/zij even moet stoppen of zelf de keuze maken voor een verdoving of niet. Sommige instrumenten mag het kind misschien even vasthouden. In veel ziekenhuizen mag een kind in geval van narcose zelf kiezen tussen een kapje of een prik. Eventueel verband of pleisters kan de arts er door het kind zelf af laten trekken/weken. Geef uw kind de keus om een knuffeltje vast te houden of evt. muziek te luisteren. Vaak geeft het kinderen een gevoel van controle als de arts zijn/haar bezigheden verwoordt, zodat het kind weet wat er gebeurt. Forceren werkt vaak averechts, omdat het kind dan alle controle verliest.

Een derde manier om de inschatting van uw kind te beïnvloeden is het bieden van steun. Dat gaat het beste als u rustig bent en vertrouwen kunt tonen in uw kind en de dokter. Als u zelf in paniek bent, dan is dat voor het kind de bevestiging dat er iets ergs aan de hand is. Probeer zoveel mogelijk bij uw kind te zijn als het daar behoefte aan heeft. Bij de tandarts of de dokter kan het kind misschien op uw schoot zitten. In veel ziekenhuizen is het tegenwoordig mogelijk om bij uw kind de nacht door te brengen, maar soms moet u er wel zelf om vragen. In geval van een operatie kunt u er voor zorgen dat u bij uw kind mag zijn tijdens het onder narcose gaan en het wakker worden. En natuurlijk is het belangrijk om uw kind te benoemen. Naast het rustgevende effect dat dit op uw kind heeft, kan het tevens tot gevolg hebben dat de arts beter let op de signalen van uw kind en zijn/haar gedrag daarop afstemt (bijvoorbeeld: 'je zit te kijken wat de dokter allemaal doet. Kom maar lekker tegen mama aanzitten').

Voordat uw kind een medische of tandheelkundige behandeling moet ondergaan, kunt u de beoogde arts eens bellen en rechtstreeks vragen hoe de arts denkt om te gaan met uw bange kind. Zo kunt u althans een indruk krijgen van de werkwijze van de arts. Informatie van andere patiënten kan ook duidelijkheid geven. De vereniging Kind en Ziekenhuis heeft een gids samengesteld waarin zij de kindvriendelijkheid van ziekenhuizen bespreekt. De vereniging heeft een website, waarop u veel informatie over dit onderwerp kunt vinden: www.kindenziekenhuis.nl/. Op www.tandarts.nl/ kunt u meer lezen over angst voor de tandarts. Deze site is niet specifiek gericht op kinderen, maar bevat nuttige tips en informatie.

Voor boeken kun je vaak goed terecht in de plaatselijke bibliotheek. Tot besluit nog een positief geluid: Het komt vaak voor dat de band tussen ouder en kind versterkt wordt als gevolg van het samen doorstaan van een ingrijpende gebeurtenis. Het kind merkt dat het er niet alleen voor staat en daardoor groeit het vertrouwen in de ouders.

Marijke Kellaer

Terug

De ouder aan het woord

"Een persoonlijke, positieve benadering. Er werd echt naar ons geluisterd en naar de situatie van Yin en ons gekeken, de adviezen waren goed toe te passen. We merkten heel snel verbetering"