Beweegoefeningen
Dit artikel verscheen eerder in de Basics 3-2005
Baby's zien, voelen, horen en proeven al vóór de geboorte! Al vanaf de conceptie ontvangt het embryo allerlei prikkels uit zijn omgeving. Deze zijn letterlijk van levensbelang want ze stimuleren de vrucht tot groei en ontwikkeling. Ongeboren baby's kunnen al een relatie leggen tussen wat ze voelen en wat ze doen en ook tussen wat ze horen en voelen. Baby's herkennen de biologische moeder direct na de geboorte aan haar geur en stem. De vader (of een andere belangrijke persoon) herkennen ze iets later op dezelfde manier. Met pasgeboren baby's kunnen ouders en verzorgers al communiceren. Onderzoek wijst uit dat baby's zich bij voorkeur richten op mensen die tegen hen praten. Baby's kunnen verschillende emoties (zoals blijdschap en verdriet) bij andere mensen onderscheiden. Ze reageren door de emotionele uitdrukkingen op iemands gezicht na te doen.
De motorische ontwikkeling begint al ver vóór de geboorte. Recent onderzoek laat zien dat baby's in de baarmoeder er al een heel eigen bewegingspatroon en reactiepatroon op nahouden. Zo zijn sommige baby's in de baarmoeder bijvoorbeeld al actief en ondernemend, andere zijn rustig en slapen veel. Na de geboorte beïnvloedt de zwaartekracht het al aanwezige bewegingsscala van de baby. Zij moet dan opnieuw controle over haar houding en bewegingen krijgen.
Zonder een goed lichaamsbewustzijn kan een kind niets leren over de wereld om haar heen. Door te bewegen wordt het kind zich bewust van de ruimte om haar heen en leert ze hier mee om te gaan. Door zich vertrouwd te voelen in het eigen lichaam en door zich op haar gemak te voelen in haar omgeving ontwikkelt een kind. Een peuter verkent de wereld om zich heen al doende. Het spelenderwijs ontdekken en 'grijpen' legt de basis voor het latere begrijpen. De relatie van jonge kinderen met hun (adoptie- of pleeg-)ouders ontwikkelt zich onder andere door lichaamscontact en oogcontact. Heel vaak hebben kinderen die een moeizame levensstart hebben gehad nog geen sterk bewustzijn van hun eigen lichaam en van andere personen. Daarmee ontbreekt de basis voor het aangaan van nieuwe, belangrijke relaties. Dit kan echter worden ingehaald!
In principe starten we de Basic Trust-begeleiding bijna altijd met het aanleren van de interactieprincipes (Basic Trustmethode), zodat het kind zich sterk gezien en gehoord weet en zich gewaardeerd kan voelen. Het ik-besef, het zelfbewustzijn, van het kind neemt toe en van hieruit groeit haar basis-vertrouwen. Vervolgens kunnen ouders hun kind met de bewegingsoefeningen nog iets extra's meegeven. Door met de bewegingsoefeningen aan de slag te gaan vergroten zij het lichaamsbesef van hun kind. Het kind krijgt nog meer vertrouwen in zichzelf en haar vertrouwen in anderen krijgt een extra impuls. We hebben voor opvoeders die met hun kind bij Basic Trust in begeleiding zijn een aantal bewegingsoefeningen voor het vergroten van basisvertrouwen geselecteerd en gebundeld in een handzaam boekje. Deze oefeningen zijn afkomstig uit de bewegings-pedagogiek van Veronica Sherborne, de kinder-fysiotherapie en van Marijke Sluijter en Marianne Riksen-Walraven. In feite gaat het kind met behulp van de ervaringen en belevenissen tijdens de oefeningen een inhaalslag maken op lichamelijk niveau. Het zijn oefeningen die lijken op spelletjes die ouders soms met hun baby of peuter doen, maar die het kind nu helpen om nog meer lichaamsbesef te krijgen. Hierdoor kunnen de oefeningen een therapeutische werking hebben, mits ze gecombineerd worden met de dan inmiddels aangeleerde principes uit de Basic Trustmethode.
De bewegingsoefeningen richten het kind op speelse wijze op haar eigen lichaam. De oefeningen laten - op een onbewust niveau - het kind luisteren naar haar eigen lichaam. Als het kind bijvoorbeeld over de benen van haar moeder rolt, voelt het haar eigen rug, haar zij en haar buik, maar ook de benen van haar moeder. Zij ervaart zo ook de grenzen tussen haar eigen lichaam en dat van de ander. Door goed naar het kind te kijken en heel precies op haar af te stemmen neemt het basisvertrouwen van het kind toe en zal zij zich steeds meer aan haar opvoeders durven toe te vertrouwen. Kinderen ervaren over het algemeen de oefeningen als heel plezierig. Ze durven door het speelse, uitnodigende karakter van de oefeningen snel aan de slag te gaan. Als de oefeningen goed worden gedaan geven ze de kinderen louter en alleen prettige ervaringen en voelen kinderen zich vaak steviger dan ooit tevoren!
Een ouder beschrijft haar ervaringen met de bewegingsoefeningen als volgt: 'Na een paar weken vooral 'benoemen', vind ik het leuk om iets actiefs te doen. Het leuke lijkt mij dan ook dat je het benoemen in andere situaties dan in het gewone dagelijks leven oefent. Een beetje eng vind ik het ook wel. Want ik weet niet hoe mijn dochter zal reageren op de intimiteit van sommige oefeningen. Maar vooruit, we gaan gewoon van start! Ik doe de oefeningen met al mijn drie kinderen. En.... ze vinden het alle drie geweldig! Tot mijn grote verrassing vinden ze het een groot festijn om deze oefeningen met mamma te doen. Mijn eigen aarzelingen verdwijnen en gaandeweg kom ik wat losser te staan tegenover de oefeningen en de voorbeelden in het boekje. De oefeningen hebben een groot effect op de kinderen. Maar ze hebben ook wat met mij gedaan! Ze dragen bij aan een meer ontspannen wijze van omgaan met onze kinderen. Ik was vooral gericht op het gedrag van de kinderen - wat doen ze goed, wat moeten ze anders doen. Dit verandert in een houding, gericht op: 'hoe voelt zij zich en hoe zit ze in haar vel'. En juist als dit laatste dan de boventoon krijgt, merk ik dat ik mijn kinderen anders benader en ervaar ik de dingen die mijn kinderen doen of laten ook anders. Daarmee verandert het contact en ontstaan er verrassende gesprekjes en ontboezemingen'.
Janet Gooden